Bệnh lưỡi bản đồ
Lưỡi bản đồ là tình trạng viêm mạn tính tái phát khoang miệng không rõ nguyên nhân, biểu hiện dưới dạng dát đỏ tạo hình giống bản đồ.

Bài viết được tư vấn chuyên môn của BS. Nguyễn Mạnh Hùng, Bệnh viện Da liễu Trung ương.

Tổng quan

Lưỡi bản đồ là tình trạng viêm mạn tính tái phát lành tính của khoang miệng không rõ nguyên nhân. Nó thường biểu hiện dưới dạng các dát đỏ không triệu chứng và có tính chất di chuyển hình vòng tạo nên hình dạng bản đồ đặc trưng. Tổn thương kéo dài từ vài ngày đến vài tuần rồi biến mất và xuất hiện trở lại ở một vị trí khác.

Lưỡi bản đồ thường xảy ra ở trẻ em chiếm 0,37-14%, tỷ lệ mắc bệnh trong dân số khoảng 1% đến 2,5% trong đó 39% ở nhóm 20-29 tuổi, gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới.

Nguyên nhân

Hiện chưa rõ nguyên nhân, song có một số giả thuyết được đưa ra. Các yếu tố tâm lý và di truyền được cho là yếu tố gây bệnh lưỡi bản đồ.

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ giữa bệnh hen suyễn, bệnh chàm, viêm mũi dị ứng, nồng độ IgE cao với lưỡi bản đồ. Lưỡi bản đồ thường gặp hơn ở những bệnh nhân bị dị ứng với thuốc, thức ăn hoặc những thứ khác, bệnh vảy nến.

Thiếu hụt vitamin D, B6, B12, axit folic, sắt và kẽm cũng được cho là có vai trò trong quá trình sinh bệnh của lưỡi bản đồ.

Thuốc tránh thai đường uống gây ra sự thay đổi nội tiết tố liên quan với lưỡi bản đồ. Các chất ức chế hình thành mạch máu cũng đã được báo cáo là có thể gây bệnh này.

Đặc điểm lâm sàng

Biểu hiện lâm sàng của lưỡi bản đồ rất đa dạng. Thường biểu hiện là các dát đỏ teo không triệu chứng kèm theo sự mất các nhú chỉ bao quanh bởi các viền màu trắng liên quan đến các mặt bên và lưng lưỡi. Tổn thương xảy ra ở các vị trí khác ngoài lưỡi được gọi là lưỡi bản đồ lạc chỗ.

Các tổn thương ngoài lưỡi này hiếm khi xảy ra và có thể ở niêm mạc môi má, khẩu cái cứng, lưỡi gà và sàn miệng. Lưỡi bản đồ trải qua các giai đoạn thuyên giảm và bùng phát với nhiều hình dạng, kích thước khác nhau, tạo cho nó hình ảnh giống như bản đồ. Các tổn thương có thể không có triệu chứng hoặc biểu hiện các triệu chứng như đau, cảm giác nóng rát, loạn vị giác, nhạy cảm với thức ăn nóng, cay và chua.

Điều trị

Lưỡi bản đồ thường không cần điều trị nếu không có triệu chứng. Đối với các tổn thương có triệu chứng có thể thoa corticosteroid, uống thuốc kháng histamin, cyclosporin, vitamin A, kẽm, paracetamol, tacrolimus. Nên tránh uống rượu, thức ăn nóng, cay và chua, trái cây và đồ uống có tính axit, vệ sinh răng miệng để tránh các triệu chứng trở nên trầm trọng.

Tiên lượng

Lưỡi bản đồ lành tính, thường không có triệu chứng, tiên lượng tốt. Tuy nhiên, bệnh có thể tái phát nhiều lần.