Tiềm năng chữa ung thư từ liệu pháp tế bào
Việt Nam có thể sản xuất sản phẩm CAR-T (liệu pháp điều trị ung thư bằng cách sử dụng tế bào miễn dịch của chính bệnh nhân) với giá hợp lý, giúp chữa nhiều ca ung thư, thiếu máu, thiếu miễn dịch.
Thông tin được GS.TS Nguyễn Thanh Liêm, Viện trưởng Viện Nghiên cứu tế bào và công nghệ Gene Vinmec cho biết tại Hội nghị quốc tế thường niên về những đột phá trong liệu pháp tế bào và chỉnh sửa gene cho các bệnh ung thư, chuyển hóa và di truyền ngày 31/10 tại Hà Nội.
Mỗi năm Việt Nam có 300 ca ghép tế bào gốc do mắc bệnh lý ung thư máu. Tuy nhiên, có không ít ca tái phát bệnh sau ghép, cơ hội sống rút ngắn lại. Trong nghiên cứu tế bào gốc, phương pháp liệu pháp tế bào CAR-T là giải pháp tối ưu trong điều trị bệnh ung thư ở Việt Nam.
"CAR-T là liệu pháp mới nhưng cực kỳ quan trọng để cứu được bệnh nhân ung thư máu kháng trị hoặc tái phát sau điều trị hóa chất", GS Liêm nói, thêm rằng không có liệu pháp này, hầu hết bệnh nhân mắc ung thư máu bạch cầu cấp, ung thư hạch (Lymphoma) không đáp ứng với hóa trị hoặc tái phát sau điều trị sẽ tử vong rất nhanh.
Như trường hợp bệnh nhân 12 tuổi được chẩn đoán mắc Lơ xê mi cấp thể L2, nhóm nguy cơ trung bình tại Bệnh viện Huyết học và Truyền máu Trung ương vào đầu năm 2021. Tại đây, bệnh nhi được điều trị theo phác đồ hóa chất trong một năm, bệnh lui hoàn toàn. Tuy nhiên, đến tháng 7/2023, bệnh tái phát với 80% tế bào ác tính trong tủy. Các bác sĩ tiếp tục điều trị nhiều phác đồ hóa chất khác nhau, nhưng không đẩy lui được bệnh hoàn toàn.
Hai tháng sau, bé được điều trị bằng liệu pháp tế bào CAR-T. Sau 3 tuần, các xét nghiệm đánh giá cho thấy bệnh nhân đáp ứng tốt và các tế bào ác tính trong máu ngoại vi đã bị tiêu diệt hoàn toàn.
GS Liêm cho biết liệu pháp tế bào CAR-T là một phương pháp điều trị tiềm năng cho bệnh nhân u lympho không Hodgkin (NHL) và bạch cầu cấp (ALL) tái phát hoặc kháng thuốc. Tuy nhiên, chi phí sản xuất CAR-T vẫn rất cao. Hiện Việt Nam đã có thể tự sản xuất tế bào CAR-T với giá thành chỉ bằng 1/5 so với ở Mỹ, chất lượng ngang bằng nhau, theo ông Liêm.
GS Liêm cũng dẫn nghiên cứu được thực hiện từ tháng 8/2023 đến nay, có 8 bệnh nhân ALL và 7 bệnh nhân NHL được điều trị bằng tế bào CAR-T. Hiện, 5 ca NHL và 4 ca ALL duy trì tình trạng lui bệnh hoàn toàn, một bệnh nhân NHL và 3 bệnh nhân ALL tái phát. Các bác sĩ đã làm chủ được công nghệ, kể cả sản xuất tế bào và quá trình theo dõi điều trị lâm sàng, chẩn đoán, chỉ định, xử lý các biến chứng.
Với những kết quả triển khai ban đầu, các nhà khoa học hy vọng đây là liệu pháp triển vọng tại Việt Nam đem lại cơ hội cho người bệnh ung thư.
"Với khoảng 1,5-2 tỉ đồng để ghép tế bào CAR-T, tôi nghĩ nhiều người sẽ tiếp cận được. Khi chủ động sản xuất được tế bào CAR-T, liệu pháp có thể được chỉ định sớm hơn, cho kết quả tốt hơn", GS Liêm nói.
Chi phí cho một ca điều trị mắc ung thư bạch cầu cấp dòng lympho bằng liệu pháp tế bào CAR-T ở Mỹ là 1,5 triệu USD, 300.000-400.000 USD tại Singapore.
Tại hội thảo, các chuyên gia thế giới cũng chia sẻ về sử dụng liệu pháp tế bào gốc trong điều trị. Đây là dịp các nhà khoa học Việt Nam được học tập, trao đổi kinh nghiệm liệu pháp tế bào và chỉnh sửa gene cho các bệnh ung thư, chuyển hóa và di truyền.
